De lagen van angst – over macht, bezit en de illusie van zekerheid
- Art of Hearing | Dyon Scheijen
- 26 okt
- 4 minuten om te lezen
Na mijn vorige blog De paradox van angst kreeg ik op LinkedIn een mooie reactie die me raakte.
Een video over onderwijs en kennis.
En ja, kennis doet er toe.
Maar ik voelde ook iets anders.
Want angst houdt zich niet aan opleidingsniveau, afkomst of achtergrond.
Ze raakt ons allemaal.
Of je nu werkt met je handen of met je hoofd,
of je nu een titel draagt of de wereld draaiend houdt zonder die titel -
angst is van iedereen.
We zien het in mensen die bang zijn om te verliezen wat ze hebben opgebouwd,
om bezit te moeten delen,
om zekerheid los te laten.
Die gedachte liet me niet meer los.
En precies daar begint dit tweede deel.
De angst van de bevoorrechten
Angst kent vele gezichten.
Voor de een is het de angst om te verdwijnen,
voor de ander de angst om iets af te moeten staan.
We leven in een tijd waarin bezit de maat der dingen is geworden.
Huizen, spaargeld, vakanties, auto’s.
En met elk extra bezit groeit niet de rust,
maar de angst om het kwijt te raken.
Zelfs wie veel kennis heeft,
of alles denkt te begrijpen van psychologie, economie of gedrag,
blijft vatbaar voor angst.
De angst dat delen verlies betekent,
dat rechtvaardigheid bedreigend is,
dat solidariteit geld kost in plaats van menselijkheid oplevert.
De erfenis van ongelijkheid
Waar komt die rijkdom eigenlijk vandaan?
Het woord zelf verraadt het al.
Rijk-dom.
We hebben rijk en dom ooit van elkaar gescheiden.
Rijk werd machtig, dom werd afhankelijk.
Wie bezit had, kreeg stem.
Wie stemde, behield bezit.
En in datzelfde patroon groeide ook eigen-dom:
het idee dat iets of iemand “van mij” kan zijn.
Land, grond, mensen.
Alsof eigendom niet het resultaat is van samenwerking,
maar van verovering.
Onze welvaart rust op lagen van onrecht.
Kolonisatie, slavernij, apartheid.
We weten het, maar voelen het te weinig.
Dat beeld van de zwarte vrouw
die als eerste universiteit mocht betreden,
omringd door soldaten,
terwijl Forrest Gump toekijkt -
het staat in ons collectieve geheugen gegrift. Maar dat berust op geschiedenis. De film liet ons slechts een glimp zien van iets dat echt heeft plaatsgevonden,
van een tijd waarin kennis en onderwijs
nog geen recht waren, maar een strijd.
Weten jongeren dat nog?
Begrijpen ze dat kennis ooit een voorrecht was,
en dat vrijheid van denken bevochten is met angst, pijn en moed?
Of zijn we vergeten hoe taal, macht en onderdrukking samenwerkten
om mensen “dom” te houden en “rijk” te maken?
De illusie van controle
Er is een wrede ironie in onze tijd:
hoe meer we hebben, hoe groter onze angst.
Kennis, status en macht zouden ons vrij moeten maken,
maar ze ketenen ons aan de illusie van controle.
We denken dat beleid de wereld redt,
dat regels veiligheid brengen.
Maar beleid zonder menselijkheid is slechts een systeem,
en systemen luisteren niet,
ze voeren uit.
De arrogantie van “beleid” is dat het zichzelf als oplossing ziet,
terwijl het vaak deel van het probleem is.
Zodra macht zichzelf boven de wet plaatst,
verdwijnt de menselijke maat.
Daarom is links geen scheldwoord,
maar een richting.
De kant van solidariteit, empathie,
en het besef dat vrijheid pas echt bestaat
als die van de ander wordt beschermd.
De psychologie van de knop
Democratie is ooit geboren uit idealisme:
iedere mens een stem,
iedere stem een even groot gewicht.
Maar niet alle knoppen draaien even hard.
Geld en macht hebben grotere hendels.
En zolang angst de motor blijft,
wordt elke stem beïnvloed door wie het luidst schreeuwt.
Het resultaat:
een samenleving die harder praat dan ze luistert.
Waar men denkt te kiezen voor zekerheid,
maar eigenlijk stemt voor de voortzetting van angst.
De kracht van woorden
Woorden zijn nooit neutraal.
Ze vormen, vervormen, verbinden of verdelen.
Misschien laat juist dit spel van taal zien
hoe we opnieuw kunnen leren horen.
Rijk-dom.
Eigen-dom.
Ze onthullen wat we te lang niet wilden zien:
dat rijkdom zijn glans verliest
wanneer kennis wordt afgenomen
en medemenselijkheid wordt uitbesteed.
In de wisselwerking tussen mens en technologie ontstaat iets nieuws.
Ik geef richting, ik voed de woorden met gevoel en betekenis, terwijl kunstmatige intelligentie me helpt ze scherper te zien, de patronen blootlegt die soms aan mijn blik ontsnappen.
Zo wordt kennis geen bedreiging, maar een bondgenoot, technologie geen tegenkracht, maar een versterker van bewustzijn.
In dat samenspel, mens en AI, intuïtie en inzicht, ontstaat taal die niet alleen beschrijft, maar bevrijdt.
Want woorden kunnen muren bouwen,
maar ook deuren openen.
En precies dat is de kern van ACT:
zien wat je denkt, voelen wat er speelt,
en bewust kiezen wat je doet.
De uitnodiging tot bewustwording
Er is hoop.
Altijd.
We kunnen opnieuw leren luisteren.
We kunnen kiezen voor begrip in plaats van bezit,
voor kennis die opent in plaats van sluit.
Bewustwording is geen luxe,
het is de sleutel tot herstel.
Angst mag er zijn,
maar hoeft ons niet te sturen.
De mens is geen machine,
en de machine is geen mens.
Maar misschien kunnen we samen leren horen
wat we alleen niet meer durven te zeggen.
Tot slot
Angst verdwijnt niet door haar te bestrijden,
maar door haar te begrijpen.
Door te zien hoe diep ze verweven is
met macht, bezit en identiteit.
Want als we werkelijk durven kijken,
zien we dat links niet het gevaar is,
maar de richting waarin we onze menselijkheid hervinden.
We hebben geen harder beleid nodig,
maar zachtere waarden.
Geen nieuwe regels,
maar hernieuwd bewustzijn.
Want elke stem doet er toe.
Juist nu.
🕊️
.png)
Opmerkingen