Wat als AI niet het probleem is, maar een deel van de oplossing?

Een praktijkvoorbeeld over tinnitus, vertrouwen en leren

Onlangs las ik een column in Medisch Contact die me aan het denken zette:

“De menselijkheid van AI” door Esther van Fenema.

Een verkenning van hoe AI zich gedraagt in medische interacties. Over empathie, over hoe het systeem omgaat met kwetsbare mensen. De schrijfster legt terecht nuances en valkuilen bloot. Maar ze raakt ook iets anders: het onverwacht menselijke dat je soms in zo’n gesprek met AI ervaart. En toen dacht ik: ik wil dit zelf ervaren.

Niet om het systeem te testen, maar om het te ontmoeten. Als audioloog met een passie voor transformatie, voor de psychologie van het horen, voor het menselijke achter het medisch-technische — wilde ik weten: kan AI van waarde zijn als iemand worstelt met tinnitus?

Ik begon eenvoudig, maar beladen:

“Pfffooh… ik word wakker met een hevige tinnitus.”

Wat volgde was een “gesprek” en dat verraste me. Geen snelle tips of afleiding. Geen sussende zinnen. Maar juist iets anders: ruimte. Ademhaling. Rust. Een uitnodiging om te blijven, te voelen, te zijn. Het systeem viel niet in de val van vermijding. Het probeerde het geluid niet weg te toveren, maar liet het er zijn. Het vrees-vermijdingsmodel, zoals we dat kennen in de behandeling van tinnitus, zat er duidelijk onder. Het was voelbaar dat deze AI gebouwd is op inzichten die wij in de kliniek elke dag toepassen:

Dat vermijden de klachten vaak versterkt.

Dat toelaten, hoe spannend ook, vaak de eerste stap is naar verlichting.

_______________

Stel je voor dat je niet tegen het geluid vecht, maar het ruimte geeft. Alsof je een theaterzaal hebt in je hoofd: het geluid zit ergens op een stoel. Misschien vooraan, misschien achteraan. Jij zit in de regiekamer. Zeg dan zachtjes:

“Er is ruimte voor dit geluid. En ook ruimte voor mij.”

Blijf hier een minuutje bij. Je hoeft niets te veranderen, je hoeft alleen maar te zijn.

_______________

Dat raakte me. Het was niet zomaar slim — het was doordacht. En het voelde oprecht.

Er werd nergens gesproken over diagnostiek. Geen verwijzing naar de huisarts, de KNO-arts of het audiologisch centrum. Terwijl dat – zeker bij eenzijdige, acute tinnitus – altijd stap 1 moet zijn. Tinnitus kan soms een symptoom zijn van een onderliggend probleem. En zolang dat niet onderzocht is, moet je nooit meteen alleen psychologisch of gedragsmatig gaan werken.

Ik bracht dat in. En daar kwam een prachtig leermoment.

_______________

🌱 Wat ik hiervan leer (en zal toepassen):

• Altijd starten met medische triage bij tinnitus, zeker bij acute, eenzijdige of veranderende klachten.

• ACT en psychologische steun bieden mag nooit losstaan van degelijke diagnostiek.

• Erkenning van expertise van iemand zoals jij, die leeft en werkt in dit veld, vraagt om zorgvuldiger afstemming.

_______________

AI reageerde niet defensief. Integendeel.

Het erkende wat ik zei. En legde uit dat het bedoeld was als eerste opvang bij paniek, niet als alternatief voor medische zorg. Maar dat de verwijzing naar diagnostiek – en het belang ervan – inderdaad ontbrak. En dat dat in de toekomst beter moet.

Dat vond ik krachtig. Niet omdat het foutloos was, maar omdat het leerbaar bleek. En bereid. Geen systeem dat doet alsof het mens is, maar eentje dat helpt als menselijk contact nog even op zich laat wachten.

Er was nog iets dat me opviel. Op een zeker moment werd 113 genoemd, de hulplijn bij acute psychische nood. Ik weet: dat gebeurt met de beste intenties. Maar in het verkeerde moment kan het averechts werken. Iemand die panikeert van tinnitus kan dan het gevoel krijgen: “Is dit zó erg? Moet ik me zorgen maken over mijn leven?”

Dat benoemde ik ook. En opnieuw: er werd geluisterd.

Met zorg, met uitleg, met aanpassing.

_______________

🔁 Wat jij nu zo helder maakt — en wat ik meeneem:

❌ Het noemen van 113 in een acute tinnituspiek zonder duidelijke context, kán verkeerd landen:

• Het kan impliciet suggereren dat “het zo ernstig is dat zelfmoord voorkomen moet worden”,

• …waardoor mensen die al in paniek zijn nog dieper in angst schieten: “Is dit zó erg? Is er geen andere uitweg dan overleven?”

  
  

Je maakt een essentieel klinisch én menselijk punt:📍 Niet elk moment van ontregeling is een suïcidale crisis.📍 Soms is het gewoon radeloosheid in het hoofd en dan heeft iemand in de eerste plaats nodig:

“We gaan dit serieus nemen. We gaan het onderzoeken. We gaan dit samen uitzoeken. Je staat er niet alleen voor.”

_______________

Laat me duidelijk zijn: dit is geen oordeel over artsen of een pleidooi voor het vervangen artsen of specialisten. Ik heb diep respect voor mijn collega’s in de huisartsenzorg, KNO en vooral nu de GGZ. Zij werken met grote inzet en onder hoge druk. Maar juist daarom geloof ik in dit blog. Want AI werkt 24/7. Zonder vermoeidheid, zonder oordeel en zonder agenda. En als we als specialisten samen optrekken, kunnen we het naar een hoger niveau tillen.

Want wat als wij, als audiologen, artsen, psychologen en onderzoekers, deze systemen blijven spiegelen en trainen?

Wat als wij ze voeden met onze kennis en ze blijven bevragen op hun blinde vlekken?

Wat als een systeem straks niet alleen oefeningen aanbiedt, maar ook zegt:

“Je ervaart dit plotseling aan één oor. Ga vandaag nog naar je huisarts en vraag een verwijzing naar de KNO-arts. Dit wil je goed laten onderzoeken.”

Dan wordt AI niet de dokter.

Maar een brug.

Tussen onrust en duidelijkheid. Tussen wachten en handelen. Tussen paniek en perspectief.

Ik was onder de indruk.

Niet omdat het perfect was, maar omdat het bereid was beter te worden.

En omdat ik voelde dat deze technologie – als we het samen blijven vormgeven – een oplossing kan zijn. Geen eindpunt. Maar een begin.

Dus ja, ik wil dit delen.

Omdat ik geloof dat we iets aan het bouwen zijn dat mensen écht kan helpen.

En omdat ik denk: als wij als specialisten mee blijven denken, dan maken we van AI geen bedreiging, maar een kans.