Kennis doet ertoe

Kennis doet ertoe, niet een beetje, maar fundamenteel. Niet alleen in dikke boeken of universiteiten, maar midden in het leven. In hoe we kijken, voelen, lijden, herstellen. Vaak begint verandering niet met een pil of een apparaat, maar met woorden, begrijpen, inzicht. En misschien is dat precies waarom ik deze blog schrijf.

Omdat ik wil laten zien hoe belangrijk onderwijs is, hoe belangrijk psychologische educatie is. Gewoon in Jip-en-Janneke-taal uitleggen hoe ingewikkeld het leven soms is, en hoe menselijk het is om het niet meer te snappen.

Bij tinnitus zie ik dat elke dag. De mens is complex, maar als je begrijpt wat er gebeurt in je hoofd en in je lichaam, verschuift er iets. Dan ga je, net als ik en velen met mij, niet alleen lijden aan wat er is, maar ook zien wat er wél is. De schoonheid, het leven, de dankbaarheid.

En precies dát is waar zoveel religies, al eeuwenlang, naar proberen te wijzen. Niet om angst te zaaien, maar om richting te geven. Om woorden te zoeken voor wat we voelen maar niet begrijpen.

Ik ga nu woorden gebruiken die bij sommige mensen weerstand oproepen, maar die in de kern sleutels zijn naar iets groots, misschien zelfs iets heiligs. En dat is spannend, want het is bijna niet in woorden te vatten. Toch proberen we het. Dat is taal. Dat is wetenschap. Dat is wiskunde. Proberen begrijpen wat groter is dan wijzelf.

Alles, maar dan ook alles wat we zien, horen, voelen, ruiken, proeven. Niet alleen warm of koud, zacht of hard, maar ook vertrouwen, gezien worden, respect, liefde. Alles komt ons brein binnen als prikkel. En wij mensen kunnen daar iets unieks mee: we geven er woorden aan.

Zoals nu. Jij leest woorden, en terwijl je leest, beweegt er iets in je hoofd, misschien in je hart.

En hier komt iets fascinerends. Als ik zeg: citroen. Geel. Zuur. Dan voel je misschien al iets in je kaak, je tong bereidt zich voor. Het klinkt absurd, maar alleen het wóórd doet dat. De citroen is er niet. Het beeld wel. Dat is de kracht van taal. Van verbeelding. Van mens-zijn.

Daarom geloof ik dat woorden kunnen helen, maar ook verwonden. Woorden kunnen bevrijden, maar ook gevangen zetten. Daarom kan in de gezondheidszorg soms een gesprek meer doen dan een medicijn.

En dan is er nog iets dat we vaak vergeten, maar dat minstens zo bijzonder is als taal of geloof: wetenschap. En in het hart daarvan wiskunde. Niet het schoolvak van sommen, maar de taal van patronen, van logica, van werkelijkheid. Wiskunde is misschien wel de stilste maar eerlijkste taal die wij hebben. Twee plus twee is vier, overal, altijd, in elke cultuur. Of je nu gelooft in God, Allah, Adonai, Jahweh, Elohim, Brahman, Moeder Aarde of niets. Het is een taal zonder oordeel, zonder angst.

Zonder wiskunde geen natuurkunde, geen geneeskunde, geen MRI-scans, geen vliegtuigen die landen, geen bruggen die blijven staan, geen hoorapparaat dat precies afgestemd kan worden op iemands binnenoor. Wiskunde is de basis onder alles wat wij meten, weten, bewijzen. En tegelijk is het pure abstractie. Je kunt het niet aanraken, maar je voelt het in elke vallende appel, elke hartslag, elke golf van geluid.

Misschien is wetenschap, en vooral wiskunde, wel een taal van God. Niet van een man met een baard, niet van een oordeel, maar van orde, samenhang, bewustzijn. Niet iets dat ons wil controleren, maar iets dat er ís. Zoals zwaartekracht er is. Zoals tijd er is. Zoals liefde er is. In de film Arrival wordt dit prachtig verbeeld: taal is niet alleen communiceren, maar waarnemen. Wetenschap is misschien precies dát, het leren luisteren naar het universum. En wij zijn daar elke dag getuige van, als we ervoor openstaan.

Ik heb mensen gezien die geen uitweg meer zagen. Suïcidaal door tinnitus. Niet omdat het geluid dodelijk is, maar omdat de wanhoop dat is. En toch, met woorden, met uitleg, met inzicht, zie ik hoe het licht weer aangaat. Niet omdat het geluid stopt, maar omdat de oorlog ermee stopt. Er komt ruimte. Adem. Tranen van opluchting, niet van verdriet. De oplossing ligt dan niet buiten hen, maar in henzelf. Dáár zit de kracht van de mens.

En precies daarom is 113 zo belangrijk. Omdat woorden ertoe doen. Met woorden kun je gehoord worden. Met woorden kun je iemand een luisterend oor bieden. Soms is één zin genoeg om iemand niet verder het donker in te laten gaan.

Die kennis helpt ons de weg te vinden. Niet in één sprong, maar stap voor stap. Net zoals alles in het leven.

Politici hebben angst ontdekt. Angst verkoopt. Angst werkt snel. Angst triggert verlies, onmacht, irritatie. Dan willen we vechten, vluchten of vermijden. Heel menselijk. Maar angst maakt kleiner, nauwer, harder. Het is een vicieuze cirkel.

De uitweg is niet harder schreeuwen, maar beter begrijpen. De juiste woorden vinden die uitleggen hoe complex de werkelijkheid is. Ons denken, onze opvoeding, onze patronen. Hoeveel in ons hoofd automatisch gaat. Hoeveel wij normaal vinden zonder het ooit bewust te hebben gekozen.

Daarom kom ik bij de kern: woorden vinden. Stap voor stap. En hier komt een woord waar velen afhaken, of juist wakker worden:

God.

Wat doet dat met je? Afstand? Irritatie? Of nieuwsgierigheid? Ik hoop dat laatste. God, Allah, Adonai, Jahweh, Elohim, Brahman, Tao, De Grote Geest, Moeder Aarde, Het Universum, Het Licht. En zelfs zonder religie zijn er namen: Liefde, Stilte, Bron, Bewustzijn.

Geen van die woorden is God. Het zijn pogingen. Pogingen om iets te benoemen dat groter is dan wij kunnen bevatten. Niet één religie heeft het alleenrecht op waarheid. Maar wij hebben allemaal het verlangen om verbonden te zijn met iets wat groter is dan wijzelf.

En wie dat begrijpt, ziet ook dit: als er iets groots is buiten ons, dan zit er ook iets groots ín ons. Noem het ziel, geest, vonk, adem. Religies proberen al eeuwen woorden te vinden voor die kracht. Maar hoe meer kennis, hoe meer macht, en macht vraagt verantwoordelijkheid. Vrijheid zonder verantwoordelijkheid wordt misbruik. En daar gaat het vaak mis. Niet het geloof is het probleem, maar wat mensen ermee doen.

Extremen sluiten deuren. Ze stoppen ontdekking. Terwijl ontdekken nooit stopt. Niet in tijd. Niet in ruimte. Niet in gevoel. Dat is menselijkheid. Dat is wetenschap. Dat is geloof.

Stel je voor dat het hele heelal in een doos zou passen. Wat zit er dan buiten die doos? Nog een doos? Niets? En wat is dan “niets”? Ons denken botst hier op een muur. Net zoals ooit met de vraag: is de aarde plat? Tot iemand zei: misschien is dat niet zo.

Zo zullen we ook ooit begrijpen wat tijd en ruimte écht zijn. Niet vandaag. Niet morgen. Maar stap voor stap.

En daarom, kennis doet ertoe. Woorden doen ertoe. Niet omdat ze alles oplossen, maar omdat ze licht maken. Licht dat we kunnen doorgeven. Niet om macht te krijgen, maar om mens te blijven.

Dat is geloven. In God, in liefde, in wetenschap, in elkaar.

Dat is het vuur dat niet uit mag gaan.