De strijd om vrijheid van informatie: waarom regie houden belangrijker is dan ooit

We leven in een tijd waarin de stroom van informatie steeds meer wordt gecontroleerd. Journalistiek lijkt vaker één richting op te schrijven, factchecks verdwijnen zomaar, apps gaan plots op zwart en regeringsleiders willen bepalen welke informatie wel of niet beschikbaar is.

Social media, ooit een bastion van vrijheid en expressie, wordt steeds meer een slagveld van censuur en beïnvloeding. Het internet, ooit gezien als een instrument van bevrijding, wordt steeds vaker een instrument van beheersing.

David Bowie voorzag dit al in 1999, toen hij in een interview sprak over het internet als een radicaal, transformerend en onvoorspelbaar beest. Hij waarschuwde dat het internet onze wereld zou veranderen, maar dat we ook moesten oppassen voor de gevaren van deze nieuwe digitale realiteit.

Prince was even visionair en waarschuwde voor de concentratie van macht in de digitale wereld. Het waren signalen van een toekomst waarin we nu leven.

Vrijheid onder druk

Vandaag de dag is de strijd om informatie zichtbaar op elk platform dat we gebruiken. Social media-platforms censureren berichten, bannen accounts of markeren content als “misleidend” zonder transparantie over hun criteria. De belofte van vrije informatievoorziening wordt steeds meer vervangen door een realiteit waarin machtige CEO’s en regeringen beslissen wat we wel en niet mogen zien. Deze ontwikkelingen zetten onze vrijheid van meningsuiting direct onder druk.

Dit heeft vergaande gevolgen. Neem de huidige trend van het verminderen van factchecking: een proces dat bedoeld was om mensen beter te informeren, maar steeds vaker wordt gebruikt om narratieven te sturen. In een artikel van NRC werd een treffende vergelijking gemaakt met de waarschuwingen op een sigarettenpakje. Daar heeft de consument nog de keuze om het product te gebruiken of niet. Factchecking zou in principe hetzelfde moeten zijn: een waarschuwing of aanvulling, zodat mensen zelf een geïnformeerde keuze kunnen maken. Maar wat gebeurt er als deze waarschuwingen overgaan in complete censuur? Wat als de alternatieve stemmen volledig worden uitgefilterd en de enige informatie die overblijft, wordt gepresenteerd als de absolute waarheid? Wat als factchecking verdwijnt en alles zonder waarschuwing als waarheid wordt gebracht?

Regie nemen: nu of nooit

Het antwoord op deze ontwikkelingen ligt in het herwinnen van onze autonomie. We mogen ons niet afhankelijk maken van sociale media of andere platforms die niet van onszelf zijn. Want hoe toegankelijk deze platforms ook lijken, ze blijven eigendom van bedrijven of overheden die, al dan niet bewust, onze vrijheid kunnen inperken.

Daarom is het cruciaal om onze eigen platforms te creëren en onze kennis, inzichten en verhalen te delen op plekken waar niemand anders controle over heeft. Dit is precies waarom ik al jaren blog op m’n eigen website. Het is mijn manier om een ander licht te laten schijnen op zaken die anders onderbelicht blijven. Juist nu is het belangrijker dan ooit om tegengeluid te laten horen.

Stilzwijgen betekent instemmen met de massa. Door zelf regie te nemen en actief alternatieve perspectieven te delen, houden we het debat open. Want als wij dat niet doen, wie dan wel?

De kracht van een tegengeluid

De wereld heeft meer dan ooit behoefte aan kritische stemmen. Stemmen die vragen durven stellen, die het ongemakkelijke bespreekbaar maken en die de status quo uitdagen. De vrijheid van meningsuiting is niet vanzelfsprekend; het is iets waar we ons voortdurend voor moeten inzetten.

Jouw stem doet ertoe

Je hoeft geen blog te starten of een website te bouwen om bij te dragen aan het tegengeluid. Ook jij kunt helpen door simpelweg je stem te laten horen. Deel een artikel dat je raakt. Schrijf een reactie waarin je je mening geeft. Like een post die voor jou een ander perspectief biedt. Deze kleine acties maken een groot verschil. Door te reageren, te delen en te laten zien wat je belangrijk vindt, help je mee aan het gesprek dat we met elkaar moeten blijven voeren.

Nu is het moment. We hebben allemaal een stem. Gebruik die, hoe klein of groot ook, want elke actie telt. Want als wij nu niet opstaan, wie doet het dan? Wat als straks dan alles op zwart gaat?! En het leven is zo veel mooier als er verschillende kleuren door elkaar zijn.