Bevrijdingsdag 2025

Het is 4 mei. Ik wandel richting de Koekamplaan in Den Haag.

Ik ben onderweg naar iets dat me raakt: een alternatieve inclusieve herdenking van wat we zeggen “dat nooit meer!”.

Inclusief. Menselijk. Stil.

Geen grote TV-camera’s, geen koninklijke kransen, geen vooraf geregisseerd script. Geen Schmuck.

Gewoon mensen. Mensen die stilstaan bij iedereen die leed - toen, en nu.

Want laten we eerlijk zijn: oorlog is niet iets van vroeger. Oorlog is nog steeds van deze tijd.

De Koekamp grenst aan het Malieveld. Na afloop wandel ik langs het Malieveld. Hét symbool van protest, van stem, van vrijheid.

Maar vandaag voelt het anders.

Het hele veld is al dichtgetimmerd voor morgen. 5 mei. Bevrijdingsdag.

Hekken. Omheiningen.

Een immens podium waar geluidstesten al gaande zijn, die de borstkas laten trillen.

Vlaggen van vrijheid, vermengd met logo’s van bedrijven.

Borden met waarschuwingen: “geen eigen eten en drinken meenemen”, tassen zullen worden gecontroleerd.

Alles gereguleerd, gecontroleerd, geformatteerd.

En ergens begrijp ik het.

Veiligheid. Orde. Voorbereiding.

Maar toch voelt het alsof er iets essentieels is kwijtgeraakt.

Alsof we het vieren van vrijheid zijn gaan verwarren met het verkopen van een festivalervaring.

De vrijheid waarvoor gevochten werd - bloed, verzet, verlies - is nu een evenement met toegangspoorten en merchandise.

Een feestje met DJ’s en foodtrucks, terwijl duizenden kilometers verderop mensen hun kinderen verliezen onder het puin.

Terwijl Gaza brandt. Terwijl Rafah huilt. Terwijl mensen levend begraven worden onder de stilte van de internationale gemeenschap.

We zeggen nooit meer, maar we bedoelen: zolang het ons niet raakt.

We zeggen: herdenken is belangrijk, maar we scrollen weg van genocide.

Alsof we het lijden selectief zijn gaan filteren.

Ik kijk naar hoe we vandaag vrijheid vieren en ik vraag me af: Hoe vrij zijn we werkelijk?

Want terwijl wij dansen,

wordt er gediscrimineerd.

Worden vluchtelingen geweigerd aan onze grenzen.

Worden mensen onderdrukt.

Worden gemeenschappen uitgeperst.

Wordt fascisme genormaliseerd.

Wordt extreemrechts het hof gemaakt.

Wordt genocide uitgevoerd - live op tv, voor onze ogen.

Worden mensen vermoord omdat ze ‘anders’ zijn.

Wordt de vrijheid die we zogenaamd vieren, langzaam ontmanteld.

In de VS roept Trump opnieuw op tot massadeportaties, spreekt hij openlijk over kampen.

In Israël voert Netanyahu beleid dat volgens talloze internationale organisaties elementen van genocide bevat.

In Nederland mogen extreemrechtse partijen meeschrijven aan beleid.

Ja, onder het oog van Faber, wiens woorden mensen reduceren tot cijfers, tot lasten, tot bedreigingen.

Een politicus die met een glimlach zegt wat zijn voorgangers in de jaren dertig schreeuwden. Zij is hét beleid. We geven zelfs een microfoon om het nog luider te laten klinken.

Een podium.

Een stoel aan tafel.

Wanneer is extreem eindelijk extreem genoeg?

Wanneer zeggen we: dit is niet de richting waarin we als samenleving willen gaan?

Wanneer trekken we die rode lijn?

Of blijven we stil?

Omdat we het feest niet willen verstoren?

Misschien hoort 5 mei niet alleen een dag van feesten te zijn.

Misschien hoort het een dag van bewustwording te zijn.

Van bevrijding?

Een dag waarop we erkennen dat vrijheid geen vanzelfsprekendheid is.

En dat je vrijheid niet viert als je weigert te vechten voor de vrijheid van anderen.

Laat ons vandaag dan niet alleen de muziek horen,

maar ook de stilte van hen die niets meer kunnen zeggen.

Laat ons niet alleen selfies maken met vrijheidsvlaggen, maar ook in de spiegel kijken: wat dóén we met die vrijheid?

Want vrijheid zonder rechtvaardigheid is leeg.

Vrijheid zonder empathie is egoïsme.

Vrijheid zonder waarheid is propaganda.

En wie zwijgt terwijl fascisme, onderdrukking, discriminatie, afpersing en genocide opnieuw vorm krijgen,

viert geen bevrijding - die laat haar ongedaan maken.

Vandaag is geen eindpunt. Het is een uitnodiging.

Om te spreken.

Om te luisteren.

Om te kiezen.

Voor de mens. Voor de waardigheid. Voor de waarheid.

Zodat we ooit écht kunnen zeggen: nooit meer.

Deze woorden zijn misschien scherp, maar ze zijn een reflectie van wat er in de wereld speelt. Wellicht de spiegel waar we in kijken en het lef moeten hebben om het te zien.