Als kinderen groot willen zijn

Over macht, mannelijkheid en het ontbreken van moreel kompas.

Netflix. Vier afleveringen. In één ruk uitgekeken.

Adolescense.

Een serie die je niet loslaat omdat je voelt: dit gaat niet alleen over hen, het gaat over óns. Over wat we laten gebeuren. Jongeren, vooral jongens, die groot willen zijn in een wereld waarin ‘groot zijn’ gelijkstaat aan: geld, uiterlijk, macht.

En terwijl die indrukken nog in mijn lijf zaten, dacht ik terug aan een fragment dat ik eerder zag. Sander Schimmelpenninck in een VWO-klas. Jongens met een ogenschijnlijk intellectuele opleiding, scherpe taal, duidelijke meningen. Maar als het over mannelijkheid gaat, komen exact dezelfde patronen naar voren.

Macht. Geen tegenspraak dulden. Seksuele dominantie. Spierballen. Onaantastbaarheid.

Alsof kwetsbaarheid niet bestaat.

Alsof empathie een afwijking is.

Alsof luisteren iets is voor verliezers.

En dat maakt me bezorgd.

Want dit is geen uitzondering. Het is een patroon.

De echo van Andrew Tate

Wat deze jongens delen, is hun rolmodel: Andrew Tate.

Een man die wereldwijd miljoenen jongeren beïnvloedt met een boodschap die hard, ongenuanceerd en gevaarlijk is. Hij belooft status. Leert dat vrouwen onderdanig horen te zijn. Dat je moet winnen. Dat je vooral niet moet voelen.

Het is verleidelijk. Zeker voor wie zich onbegrepen voelt.

En het is besmettelijk. Zeker in een wereld waar likes meer waard zijn dan morele ruggegraat.

Maar wat ik zie, is geen stoerheid.

Het is leegte. Maskerade. Een roep om richting.

En precies die richting geven we niet meer.

Van Zoef 2.0 tot de Tweede Kamer

Op dezelfde dag lees ik een bericht over basisschooljongens in Blerick. 11 tot 13 jaar oud. Kinderen die kinderen intimideren. Ouders maken zich zorgen. Politie optreden er bij. De opvang sust: een eenmalig incident.

Maar hoe vaak moeten we nog “eenmalige incidenten” meemaken voordat we het patroon herkennen?

Jonge jongens. Die al geleerd hebben dat domineren indruk maakt. Dat grenzen overschreden mogen worden, zolang je ze overtuigend overtreedt.

En dan kijk ik verder. Naar onze politiek. Naar volwassen mannen in pak. Die hetzelfde gedrag vertonen. Luider schreeuwen. Grotere ego’s. Minder ruimte voor nuance.

De Trumpen, de Wilders-en, de Baudets.

Geen leiderschap, maar overwicht.

Geen democratie, maar meerderheid als wapen.

De maatschappij als spiegel van de klas.

Een vicieuze cirkel die zichzelf voedt

Dit is het punt waarop het spannend wordt.

Want dit patroon houdt zichzelf in stand. Jongeren die mannen imiteren die niets of niemand boven zich dulden. Die de ander geen ruimte gunnen. En precies dié mannen worden vervolgens gekozen tot leider.

Omdat ze zeggen waar het op staat.

Omdat ze zich niet laten tegenhouden.

Omdat ze “ons volk eerst” roepen.

Maar weet je wat écht gevaarlijk is?

Dat we dit gaan zien als het nieuwe normaal.

Dat we een samenleving krijgen waarin de schreeuwers winnen.

Waarin empathie wordt weggezet als zwakte.

Waarin democratie niet langer ‘iedere stem telt’ betekent,

maar: wie de meeste stemmen krijgt, mag alles bepalen.

En dat is geen democratie meer.

Dat is dictatuur vermomd als volkswil.

Want échte democratie beschermt juist de minderheid.

Échte democratie vraagt om luisteren, niet om overschreeuwen.

En precies daar gaat het nu mis.

Net als bij die jongeren hebben we ook in de politiek het gewoon laten gebeuren.

We hebben het laten gebeuren

We hebben weggekeken. Geknikt. Gelachen zelfs.

Het kwaad laten zegevieren, zou je kunnen zeggen.

Althans: kwaad in de ogen van de rechtsstaat.

Want nu nog wordt dit gedrag hier en daar bestraft.

Maar als figuren als Trump, Wilders of Baudet straks wérkelijk aan de macht komen,

dan wordt dit gedrag niet langer gecorrigeerd, maar beloond.

Hun wereldbeeld is de vrijbrief voor een nieuwe generatie die weet: brutaal wint.

Dat zag je ook al bij Trump: zijn graties gingen niet naar mensen die berouw toonden,

maar naar mannen die zijn voorbeeld volgden.

Van de talkshowtafel tot het schoolplein

En het blijft niet bij politiek. Kijk naar de talkshows.

Wat jarenlang als ‘lollig’ of ‘rechtdoorzee’ werd gezien bij Vandaag Inside,

is inmiddels een invloedrijke voedingsbodem geworden voor alles wat we nu zien groeien.

De sfeer daar, waarin empathie wordt weggelachen,

kwetsbaarheid wordt geridiculiseerd

en andersdenkenden worden weggezet als aanstellers, die sfeer werkt door. In gedrag. In taal. In waarden.

Johan Derksen, Wierd Duk, geen randfiguren, maar mainstream stemmen.

Niet vanwege hun wijsheid, maar vanwege hun volume.

En als dát de stemmen zijn die we blijven uitzenden,

dan moeten we niet verbaasd zijn dat jonge mensen zich zo gaan gedragen.

De grote vraag: wat voor samenleving willen we zijn?

Dit is geen pleidooi tegen jongeren.

Het is een oproep aan ons allemaal.

We kunnen niet blijven verwachten dat zij het beter doen

als wij ze geen enkel ander voorbeeld geven.

We kunnen niet klagen over hun gedrag

als we dezelfde patronen massaal belonen,

in politiek, in media, op het schoolplein.

We moeten opnieuw durven opvoeden.

Als ouder. Als docent. Als samenleving.

Niet met opgeheven vingertje, maar met moed.

Moed om anders te zijn.

Moed om wél stil te staan.

Moed om het zachte luider te maken dan het geschreeuw.

Want uiteindelijk is dat de échte volwassenheid:

Verantwoordelijkheid nemen, ook voor wat je niet zelf veroorzaakt hebt.

En als we dat niet doen?

Dan zijn we straks allemaal kinderen

die zichzelf groot voordoen

in een wereld die niemand meer opvoedt.