Alles is er. Nog wel.

Over waarheid, desinformatie en de kans om opnieuw te kiezen

De afgelopen dagen heb ik veel gesprekken gevoerd.

Soms bij toeval, soms bewust. Maar steeds weer merkte ik hoe snel we uitkomen bij wat ons echt bezighoudt. Politiek. Klimaat. Samenleving. Vrijheid. Respect. Of eigenlijk: het schrijnende gebrek daaraan.

En hoe meer ik luister, hoe meer ik voel: we staan op een kantelpunt.

Ik maak me grote zorgen. Niet eens zozeer voor mezelf. Ik woon in Nederland. Een van de weinige plekken op aarde waar we nog steeds alles hebben wat een mens nodig heeft om goed te leven. We drinken water uit de kraan. We kennen vier jaargetijden zonder orkanen, zonder dodelijke droogte. We hebben gezondheidszorg, onderwijs, veiligheid. En misschien wel het kostbaarste van allemaal: vrijheid van meningsuiting.

Maar wat gebeurt er als die vrijheid wordt misbruikt?

Wat als mensen die beter zouden moeten weten – oud-ministers, wetenschappers, journalisten – hun positie gebruiken om twijfel te zaaien in plaats van inzicht te brengen? Wat als meningsuiting verandert in framing, in manipulatie, in verdeling? Wat als het publieke debat wordt overgenomen door opinies die geen feiten zoeken, maar vijanden?

Ik zie het gebeuren. In kranten die zichzelf presenteren als ‘de stem van het volk’, maar systematisch bijdragen aan angst en vervreemding. In opiniemakers die hun plek gebruiken om desinformatie te verspreiden, niet om waarheid te zoeken. Neem Roland Plasterk. Iemand met een academische achtergrond die ooit stond voor redelijkheid. Maar in zijn recente opiniestuk in De Telegraaf was niets te merken van die redelijkheid. Hij verkondigde halve waarheden, gaf complexe problemen simpele zondebokken, en riep wantrouwen op jegens alles wat ons juist overeind houdt: wetenschap, internationale samenwerking, nuance.

Dat is geen analyse. Dat is strategie.

Het gebeurt vaker. Bij De Telegraaf zit het inmiddels ingebakken. Wierd Duk is er het gezicht van geworden. Geen verslaggever, maar een boodschapper van onderhuidse verdeling. Hij verspreidt ideeën die zich slim vermommen als journalistiek, maar die mensen op een verkeerd been zetten. Hij doet het zachtjes, sneaky, zoals je zegt. Maar het resultaat is keihard: het voedt wantrouwen, woede, xenofobie. En het gebeurt niet aan de zijlijn. Het gebeurt midden op het podium. In een samenleving die zucht naar richting.

We leven in een tijd waarin we alles in huis hebben om goed te doen. We kunnen mensen weer laten horen die doof geboren zijn. We kunnen ernstig zieken genezen, steden bouwen die energie opleveren, continenten verbinden in seconden. Alles is er. Techniek. Geld. Kennis. Mensen.

Wat ontbreekt is de wil. De keuze. De verantwoordelijkheid.

En dat brengt me bij iets heel concreets.

Met de komende verkiezingen mogen we opnieuw kiezen.

We mogen stemmen. Dat is geen formaliteit. Dat is een kans.

Een kans om de richting van onze samenleving mede te bepalen.

Een kans om te zeggen: genoeg. Geen leugens meer. Geen polarisatie als politiek instrument. Geen verdeeldheid op basis van retoriek, maar verbinding op basis van waarheid.

Stem.

Stem niet op angst.

Niet op haat.

Niet op gemakzucht die zich vermomt als daadkracht.

Stem op een partij die verbindt.

Die vragen durft te stellen, maar óók naar antwoorden zoekt.

Die niet vlucht in vijandbeelden, maar bouwt aan gemeenschap.

Die de waarheid niet buigt naar het sentiment van de dag, maar op zoek gaat naar wat klopt.

Want alles is er.

Nog wel.

Misschien red ik het nog. Misschien red jij het ook.

Misschien kunnen wij ons leven nog leiden zonder de echte gevolgen van wat zich nu al voltrekt.

We draaien de verwarming wat lager, vliegen wat minder, scheiden afval. En ondertussen blijft ons leven grotendeels zoals het was: comfortabel, veilig, stabiel.

Wij zitten misschien nog net aan de goede kant van de geschiedenis.

Maar de generaties na ons?

Zij gaan meemaken dat er iets echt opraakt.

Niet alleen olie of drinkwater of vruchtbare grond.

Maar vertrouwen. Stabiliteit. Grond onder de voeten.

Zij zullen leven in een wereld die is gebouwd op keuzes die wij nu maken. Of juist níet maken.

Dat is wat me misschien nog wel het meest raakt.

Niet dat het ons nu niet lukt om alles op te lossen.

Maar dat we doen alsof we nog alle tijd hebben.

Die hebben we niet.

Maar wat wij ermee doen - dat bepaalt alles.