Toen het nog zo vanzelfsprekend was - leven

Ik heb de langste tijd van mijn leven hier al gehad. Als kind groeide ik op in onbezorgde zomers, zonder bewustzijn over uitstoot, klimaat of vervuiling. Maar nu… wat met onze kinderen? Onze kleinkinderen?

Volgens de beste kennis van vandaag zijn er misschien nog twee tot drie generaties over voor op een leefbare aarde. Daarna wordt het stil. Niet plotseling, maar langzaam. Warm, verstikkend, uitgeput. Dan is het op

mensen.

Een jeugd vol vrijheid. Buiten spelen. Blauwe luchten.

Onbezonnen. Zonder zorgen.

Zonder plastic flessenwater. Zonder het woord ‘microplastics’.

Zonder oorlog en verderf.

Toen dacht niemand na over uitsterven. Over mensen die een veilige plek zoeken.

We waren onsterfelijk.

De aarde leek oneindig te kunnen bestaan.

Er was nog geen collectief bewustzijn voor het klimaat.

Milieu stond ergens onderaan een lijstje.

Economie, groei, consumptie – dat waren de heilige woorden.

Pas later kwam de waarschuwing.

Al Gore.

Zijn documentaire An Inconvenient Truth uit 2006, de eerste echte collectieve confrontatie met inconvenient facts.

Maar de aarde schreeuwde al veel eerder.

Alleen luisterde niemand echt.

Of toch?

🎨 Wie voelt als eerste?

Ik ben wetenschapper.

Ik vertrouw op feiten, data, modellen.

Maar ik ben ook kunstenaar.

En daarbinnen geldt iets anders: gevoel. Intuïtie. Aanvoelen wat nog niet gezegd is.

En ik durf het te zeggen:

het zijn vaak de kunstenaars, de dromers, de gevoeligen die het als eerste voelen.

Niet omdat ze slimmer zijn. Maar omdat ze stiller durven zijn.

Luisterend naar onderstromen. Naar wat niet zichtbaar is, maar wél voelbaar.

Ze vatten onrust in kleur. Verwarring in klank. Angst in dans.

Ze spreken in vormen wanneer woorden nog zwijgen.

📜 Een geschiedenis van voorlopers

Kijk naar de geschiedenis:

• Rachel Carson schreef in 1962 al Silent Spring, het boek dat het milieubewustzijn op de kaart zette. Ze was biologe én schrijfster.

• Joni Mitchell zong in 1970: “They paved paradise and put up a parking lot.”

• Joseph Beuys, beeldend kunstenaar, plantte 7000 eiken als kunstwerk. Hij zei: “Kunst = mens = natuur.”

Ze werden vaak weggezet als idealisten. Dromers.

En misschien waren ze dat ook.

Maar ze hadden gelijk.

Gisteren zat Twan Huys bij Humberto.

Hij vertelde hoe hij vorig jaar de film Civil War zag, een dystopische burgeroorlog in de VS.

Hij dacht toen: “Dit is overdreven, zoiets gebeurt niet.”

Maar nu?

Nu kijkt hij er met andere ogen naar. Want wat één jaar geleden nog fictie leek te zijn, is vandaag al realiteit in wording. Sterker nog het ís realiteit.

Dat is de kracht van kunst.

Van film. Van verbeelding.

Het laat zien wat we niet willen zien.

Tot het te laat is.

Ook deze film toont:

als polarisatie, ego en geweld zegevieren, is geen enkele samenleving veilig.

En dat begint niet met bommen. Maar met woorden.

Met wegkijken. Weglachen. Weg relativeren.

Vandaag zien we het terug in de wetenschap.

Wat kunstenaars al schilderden in nachtmerries, becijferen we nu in grafieken.

🧬 Waarom voelen kunstenaars het eerder?

Creatievelingen leven met open zenuwen.

Hun zintuigen staan op scherp. Ze staan dichter bij de ervaring dan bij de ratio.

Niet lineair, maar associatief. Niet beheersend, maar ontvankelijk.

En daarin schuilt hun kracht:

Ze signaleren patronen die nog geen naam hebben.

Ze brengen het onbewuste naar het bewuste.

Ze zetten je stil, waar anderen doordenderen.

🗳️ En nu? Wie regeert de toekomst?

Als we dan toch over leiderschap spreken…

Laat dan alsjeblieft zij regeren die niet op stoelen slaan, maar aan tafels bouwen.

Die luisteren in plaats van overschreeuwen.

Die verbinden in plaats van verdelen.

Die kiezen voor zorg, wetenschap, cultuur en de aarde als prioriteit.

Ik pleit niet voor links of rechts.

Ik pleit voor wijsheid boven scoringsdrift.

Voor empathie boven ego.

Voor moedige keuzes, niet makkelijke meningen.

Vandaag zien we nog steeds politieke keuzes waarin wapens voorrang krijgen op welzijn, waarin macht belangrijker lijkt dan verantwoordelijkheid.

Talkshows vol mensen die elkaar onderbreken, maar niemand die echt luistert.

Maar straks, als het echt telt,

moeten wij als samenleving kiezen.

En dan hoop ik dat we kiezen voor partijen die durven zeggen:

“De aarde verdient beleid, geen applaus.”

Stem op zij die inzetten op:

• Klimaat als mensenrecht

• Zorg als fundament

• Wetenschap als kompas

• Kunst als spiegel

• Vrede als uitgangspunt

De toekomst heeft geen kleur.

Maar ze heeft wel waarden nodig.

✨ Kunst en wetenschap: geen tegenstelling, maar tweelingzielen

Where ART meets Science

Ik geloof dat kunst en wetenschap geen tegenstelling zijn.

Ze zijn twee manieren om de wereld te begrijpen.

Waar wetenschap meet, berekent, verklaart –

dáár laat kunst je voelen wat dat betekent.

De opwarming van 1,5°C zegt iets voor de wetenschapper.

Maar pas als je door kunst voelt wat verlies van ijs betekent,

wat droogte doet met een landschap,

wat chaos doet met een kind,

dan pas dringt het door.

We hebben dus niet minder kunst nodig, maar meer.

Niet minder gevoel, maar meer gevoeligheid.

Niet minder stilte, maar meer ruimte om te luisteren.

🫂 Mijn generatie had het goed

Ik ben opgegroeid in een tijd waarin de toekomst nog vanzelfsprekend was.

Zonder alarmsystemen. Zonder de donder die nu aan de horizon hangt.

En nu?

Nu voel ik de verantwoordelijkheid om iets te doen.

Met mijn wetenschap.

Met mijn kunst.

Met mijn stem.

Want ik weet:

de tijd van vanzelfsprekendheid is voorbij.

En wie nu niet voelt,

moet straks leven met wat hij heeft genegeerd.

🌱 Laat de kunstenaars spreken

Misschien is het tijd om opnieuw te luisteren.

Niet naar de luidste stem in de kamer.

Maar naar de stilte die iets wil zeggen.

Naar zij die het eerder voelen dan begrijpen.

Want misschien redden we het pas echt

als we weer durven te voelen

voor het te laat is.