“Opdat we nooit vergeten. Nooit meer.”

The Day after.

De woorden klinken nog na. Alsof ze in de akoestiek van mijn hoofd blijven zweven, zich hechten aan herinneringen die ik nog aan het verwerken ben.

Gisteravond stond ik daar – luisterend, kijkend, voelend – tijdens de alternatieve Nationale Herdenking 4 mei in Den Haag. Geen televisiebeelden op de bank dit jaar. Nee, ik was er. Tussen mensen. Tussen verhalen. Tussen pijn en hoop.

Het begon al bij de eerste klanken van het strijkorkest. Muziek die niet zomaar geluid was, maar een kloppend hart. De strijkers speelden en ik voelde een brok in mijn keel nog voor er een woord gesproken werd. En toen kwamen die woorden. Van mensen die elk hun eigen oorlog met zich meedroegen.

Mustafa Hadziibrahimovic. Zijn naam kende ik niet. Nu vergeet ik hem nooit meer. Zijn verhaal over de oorlog in Bosnië, zijn vlucht, zijn blik, die kracht én breekbaarheid tegelijk toonde, raakte me recht in het hart. Hij sprak met humor. Over zijn gepaste trots. Maar vooral over de herhaling van het kwaad. “Toen in 1940. Toen in Bosnië. En vandaag: Gaza.” En toen zei hij het. Wat zo vaak verzwegen wordt. Fascisme. Discriminatie. Niet iets van vroeger. Maar van nu.

Er volgde applaus. Lang applaus. Stil applaus. Want iedereen voelde het. Dit was niet zomaar een getuigenis. Dit was een spiegel.

Gloria Wekker, met haar Surinaamse wortels, liet zien hoe het verleden doorwerkt in het heden.

Hedy d’Ancona, Holocaust-overlevende, sprak met de moed van iemand die het recht heeft om te zwijgen, maar ervoor kiest om te spreken. Ze benoemde ook het leed van vandaag.

En Mohammed Al Zaanoun, de Palestijnse fotograaf, gevlucht voor wat hij benoemde als genocide in Gaza, gaf gezicht aan iets wat velen niet durven benoemen.

Tussen de woorden door, opnieuw muziek. Klarinet, duduk, cello en zang. Klanken die de ruimte vulden met herinnering en hoop. En dan de taptoe, gespeeld door Mark Passenier, op trompet. Twee minuten stilte volgden. Maar de stilte had al eerder ingezet. In ons.

Vandaag is het 5 mei. Bevrijdingsdag. En ik merk dat ik het nog nooit zó intens heb gevoeld als nu. Niet als een viering, maar als een opdracht. Ik ga weer aan het werk. Mensen helpen. Oplossingen zoeken. Hoop bieden, zelfs als wanhoop alles lijkt te overschaduwen. Maar in mij is iets veranderd. Of beter gezegd: versterkt. Een besef. Een verantwoordelijkheid.

Ik ben audioloog. Ik werk met geluid. Maar wat ik deze dagen hoorde, ging veel verder dan decibellen en frequenties. Maar ik hoor de gesprekken op het spreekuur, waarin de pijn en het lijden naar boven komt, steeds heftiger worden. Dit was daarom bij dit event het geluid van de waarheid. Van pijn. Van menselijkheid. En het was oorverdovend.

Mustafa’s naam betekent “de uitverkorene”. En ik hoop dat zijn woorden uitverkoren mogen zijn om gehoord te worden. Om deuren te openen. Om ogen te laten zien wat lang verborgen bleef.

Laten we 4 en 5 mei niet beschouwen als plichtpleging, maar als een moreel anker. Als een moment van reflectie én actie. Want vrijheid is geen vanzelfsprekendheid. Het is een werkwoord.

En ja, ik geloof dat we het verschil kunnen maken. Juist met dat andere geluid. Niet luid, maar helder. Niet schreeuwend, maar doordringend.

Opdat we nooit vergeten. Nooit meer.

En terwijl ik de laatste woorden van dit blog schrijf, verschijnt er een bericht op mijn scherm: Israël is van plan Gaza-stad volledig te veroveren.

Alsof de echo van gisteren meteen wordt ingehaald door de realiteit van vandaag. Het laat zien hoe urgent de woorden waren die klonken tussen de bomen, onder het blauwe avondlicht. Hoe noodzakelijk het is om te blijven luisteren, ook – of juist – als het moeilijk is.

Het bevestigt voor mij nogmaals waarom we herdenken. Waarom we vieren. Waarom we spreken. En waarom we nooit mogen zwijgen als onrecht zich aandient.

Niet alleen toen, maar ook nu. Want herdenken is pas werkelijk betekenisvol als het ons ogen en oren opent voor het heden.

Opdat we nooit vergeten.

Opdat we nooit meer wegkijken.