Gisteren schreef ik een blog over geluid en de impact van de media op hoe we dat geluid ervaren. Wat volgde, was een stroom van reacties. Meerdere professionals en collega’s benaderden me persoonlijk. Zij werken al jaren met dit complexe maatschappelijke probleem en deelden hoe ze keer op keer tegen dezelfde obstakels aanlopen. Want dit vraagstuk draait niet alleen om decibellen of afstandsnormen. Hier spelen zoveel meer krachten: financiële belangen, politieke beslissingen, wetenschappelijke inzichten – en niet te vergeten ego’s en principes waar men zich aan vastklampt.
Die gesprekken zetten me aan het denken. Terwijl ik dit schrijf, zit ik in mijn woonkamer. Op de achtergrond draait de afwasmachine, met een ritmisch gespetter dat doet denken aan de wieken van een windmolen. Een zacht gezoem vult de ruimte, niet storend maar juist kalmerend. Buiten raast de wind door de bomen, als een onzichtbare hand die door de takken strijkt. Het is de stormachtige avond van 5 december, pakjesavond. De wind lijkt te fluisteren: “Hoor de wind waait door de bomen…” Een geluid dat voor velen nostalgie oproept, een herinnering aan schoenen vol pepernoten en het tikken van Sinterklaas’ staf op de stoep. Binnen maakt het gedruis van de wind de sfeer alleen maar knusser.
Boven hoor ik water door de leidingen stromen; een gezinslid is aan het douchen. Dit zijn de geluiden van ons huis, de geluiden die ik zonder moeite accepteer. Ze horen erbij, ze zijn normaal. Maar tegelijkertijd weet ik hoe anders deze geluiden kunnen aanvoelen wanneer ze in een andere context worden gehoord of anders worden geframed.
Hier speelt kennis en context een grote rol. Wat wij lezen, horen en leren over geluid beïnvloedt hoe wij dat geluid vervolgens ervaren. Media en krantenartikelen, zoals het artikel in De Telegraaf waarin Diederik Gommers stelt dat windmolens slecht zouden zijn voor de gezondheid, spelen hierin een cruciale rol. Zulke berichten, los van de wetenschappelijke onderbouwing, kunnen een enorme impact hebben op hoe mensen geluid waarnemen. Het nocebo-effect – waarbij alleen de verwachting van schadelijke effecten al klachten kan veroorzaken – is een bekend fenomeen. Als de media geluid van windmolens blijven presenteren als schadelijk, groeit de kans dat mensen daadwerkelijk hinder gaan ervaren, ongeacht of dit fysiek meetbaar is.
De meeste onderzoeken naar geluidsoverlast, met name rondom Laag Frequent Geluid (LFG) en windmolens, richten zich op technische aspecten: decibellen, normen, afstanden. Maar waarom ervaart de ene persoon hinder, terwijl een ander hetzelfde geluid nauwelijks opmerkt? Dit heeft alles te maken met context, interpretatie en de betekenis die een geluid krijgt. Het brein verwerkt geluid niet alleen als fysieke prikkel, maar koppelt het aan emoties, herinneringen en overtuigingen.
Een windmolen is niet zomaar een geluidsbron; het is een symbool. Voor sommigen staat het symbool voor duurzaamheid en vooruitgang, terwijl het voor anderen een herinnering is aan overlast, onrecht of een gebrek aan inspraak. Hierdoor wordt het geluid van een windmolen nooit neutraal. Media kunnen dit versterken: een krantenkop die angst inboezemt, zorgt er direct voor dat mensen geluiden anders ervaren dan voorheen.
In de praktijk blijkt dat geluidsoverlast zelden een puur technisch probleem is. De professionals die mij benaderden, benadrukten hoe vaak casussen geen duidelijke bron hebben. De klachten zijn er, de hinder is echt, maar een tastbare oorzaak ontbreekt vaak. Dat maakt de beleving van geluid zo complex. Het gaat zelden over het geluid zelf, maar over de context en betekenis die eraan wordt gegeven.
Dit vraagt om een bredere blik. Niet alleen technische oplossingen zoals strengere normen of het aanpassen van afstanden, maar juist aandacht voor de psychologische en sociale dimensies van geluid. Hoe kunnen we eerlijk en genuanceerd communiceren over geluid, zonder onnodige angst te zaaien? Hoe zorgen we dat media bijdragen aan een constructieve benadering, in plaats van problemen te verergeren?
Geluid is overal. Het vormt een soundtrack van ons leven, vol herinneringen en emoties. Maar hoe we geluid ervaren, wordt bepaald door de context waarin we het horen en de informatie die we erover krijgen. De wind die vanavond door de bomen waait, klinkt voor mij knus en vertrouwd. Maar wat als ik net een artikel had gelezen dat me vertelde dat deze wind schadelijk was voor mijn gezondheid?
Laten we stoppen met enkel naar decibellen te kijken en beginnen met luisteren naar wat geluid écht met ons doet – in ons hoofd, in onze harten en in onze samenleving.
Deze bredere kijk op geluidsoverlast is iets waar ik me al meer dan 15 jaar intensief mee bezighoud. In Limburg werk ik met de werkgroep LFG, waarin GGD’en en de Omgevingsdienst Zuid-Limburg nauw samenwerken met het audiologisch centrum. Samen hebben we in de loop der jaren meerdere mensen met klachten over Laag Frequent Geluid geholpen. Vaak waren de situaties complex en ogenschijnlijk onhoudbaar, maar stap voor stap hebben we naar oplossingen toegewerkt. Niet makkelijk, maar wel mogelijk.
Wat steeds weer duidelijk wordt, is dat samenwerking cruciaal is. Elkaar écht horen – niet alleen wat er klinkt, maar ook wat er achter de klacht schuilgaat – is de sleutel om vooruit te komen. Laten we dat meenemen, ook in hoe we als maatschappij omgaan met geluid en overlast. Alleen samen vinden we een weg naar duurzame oplossingen.
Waardevol inzicht, en prachtig verwoord. Dank!