Online tinnituszorg: hoopvol, maar ook vatbaar voor misleiding

Een recente studie laat zien dat online cognitieve gedragstherapie niet alleen de ervaren last van tinnitus vermindert, maar ook daadwerkelijk het tinnitusgeluid zelf kan veranderen. Dat is een belangrijke bevinding. Het sluit aan bij wat we in de klinische praktijk steeds vaker zien: psychologische interventies kunnen de verwerking van tinnitus in het brein beïnvloeden, wat soms leidt tot zelfs veranderingen in de ervaring van toonhoogte, luidheid of hinder.

Collega Rene van der Wilk schreef er op Hoorzaken een mooi overzichtelijk artikel over.

Toch roept deze ontwikkeling ook vragen op. Want hoe verhoudt deze hoopvolle boodschap zich tot het groeiende aanbod aan commerciële eHealth-producten, die zich in rap tempo op deze bevindingen beroepen? En hoe zorgen we ervoor dat we het belang van de patiënt niet uit het oog verliezen in een markt die steeds harder roept?

Tinnituszorg als verdienmodel

Steeds vaker hoor ik van patiënten die via sociale media, podcasts of artikelen in de populaire pers worden gewezen op “dé oplossing” voor hun tinnitus. Online cursussen, individuele trajecten, VIP-behandelingen - vaak met een prijskaartje van honderden tot duizenden euro’s. De belofte: een gegarandeerde verlichting, zonder wachttijden. De onderbouwing: “wetenschappelijk bewezen”.

Maar wie kijkt naar de onderliggende data, ziet een ander verhaal. Niet zelden zijn deze claims gebaseerd op kleine steekproeven, niet-gecontroleerde studies of onderzoeken waarin de verkoper van het product zelf een rol speelt. Soms wordt een enkel positief resultaat uitgelicht, terwijl de bredere context - en zeker de beperkingen van het onderzoek - onderbelicht blijven. En zo wordt wetenschap geen kompas meer, maar een marketinginstrument.

Journalistiek zonder kritische blik

Wat hierin ook opvalt, is de rol van de media. In de berichtgeving ontbreekt vaak de noodzakelijke nuance. Er worden geen kritische vragen gesteld over effectiviteit, kosten of langetermijneffecten. Het resultaat: patiënten raken verblind door hoop, terwijl ze juist gebaat zijn bij realistische verwachtingen en eerlijke informatie.

De toon is vaak euforisch. Maar tinnitus is geen eenvoudig probleem. Het is complex, verweven met onze hersenen, ons zenuwstelsel, onze emoties. Wie dat negeert, loopt het risico mensen niet verder maar juist terug te helpen.

Echte zorg is teamzorg

Wat in al deze commerciële initiatieven vaak ontbreekt, is het besef dat effectieve tinnituszorg meestal geen eenmansmissie is. Binnen audiologische centra werken teams van psychologen, audiologen, maatschappelijk werkers, vaktherapeuten en fysiotherapeuten nauw samen om tot een geïntegreerde aanpak te komen. Ja, dat kost geld. En ja, daar zitten soms wachttijden aan vast. Maar het is zorg die gedragen wordt, geëvalueerd wordt en meebeweegt met wat iemand nodig heeft. Zorg op maat, zorg daar waar zorg nodig is.

Dat is iets anders dan een online traject met standaardmodules en vooraf geprogrammeerde oefeningen. Echte zorg vraagt aanpassing, luisteren, bijsturen. En soms ook: erkennen dat iets níét werkt en een andere weg kiezen.

Zorg voor de mens, niet voor het verdienmodel

Wat mij als zorgverlener het meest raakt, is dat ik in mijn spreekkamer steeds vaker mensen zie die opnieuw teleurgesteld zijn. Die opnieuw hoop hadden, opnieuw investeerden - en opnieuw moesten concluderen dat hun tinnitus niet weg is. Het gevoel van falen dat dan volgt, is zwaar. Het maakt mensen moedelozer, wantrouwiger. En het maakt goede zorg uiteindelijk moeilijker.

Daarom deze oproep. Niet tegen innovatie, integendeel. De toekomst van tinnituszorg ligt ook in eHealth, in hybride trajecten, in slimme technologie. Maar dan wel op een manier die recht doet aan de complexiteit van het probleem. Die eerlijk is over wat we wel én wat we nog niet weten. En die de mens centraal blijft stellen, niet het verdienmodel.

Een gedeelde verantwoordelijkheid

Ik roep wetenschappers, zorgverleners en journalisten op om verantwoordelijkheid te nemen. Om kritisch te blijven. Om eHealth niet zomaar gelijk te stellen aan evidence-based zorg. Laten we de tijd nemen om gedegen wetenschappelijk bewijs te leveren, vóór we tot stellige conclusies komen. En om de stem van de patiënt serieus te blijven nemen - ook als die soms liever een wonderoplossing hoort.

Want zorg draait om mensen. Om luisteren. Om nuance. Niet om mooie folders of goed geplaatste persmomenten.