De illusie van ‘wij’ en ‘zij’ – en de kracht van kleur en woord

We generaliseren erop los. De Amerikanen, de Russen. Marokkaantje hier, Limburgers daar, die Hollanders. En het meest complexe conflict ooit: Dé Palestijnen en dé Israëliërs.

Ik zag gisteren een video waarin Frans Timmermans helemaal losging op DE RUSSEN. Geen nuance, geen onderscheid. Gewoon, de Russen.

Maar is dat niet precies het probleem van deze tijd?

Woorden scheppen de wereld

De woorden die we kiezen, bepalen hoe we de wereld zien. Zeg de Russen en je hebt een beeld in je hoofd. Zeg de Israëliërs of de Palestijnen, en er ontstaat direct een gevoel. Niet omdat we daar bewust voor kiezen, maar omdat ons brein direct betekenis geeft aan woorden en beelden.

ACT (Acceptance and Commitment Therapy) leert ons over defusie, het loskomen van onze gedachten en automatische reacties. Een klassiek voorbeeld: stel je voor dat je een citroen eet. Je bijt erin, het sap spat op je tong, je gezicht vertrekt van de zure smaak. Alleen al door eraan te denken, voel je het bijna echt. Maar zelfs zonder die gedachte kan alleen het beeld van een opengesneden citroen dat effect al oproepen.

En dat is precies wat er gebeurt als we een vlag zien. Een Israëlische vlag, een Palestijnse vlag, de regenboogvlag, ze roepen allemaal een gevoel op. Soms trots. Soms afkeer. Soms pijn. En soms hoop.

Maar laten we eens een stap terugzetten.

Kleur bekennen

Want hoe zit het met de Russen en Oekraïners die hier in Nederland in vrede naast elkaar leven? Met de Palestijn en de Israëliër die samen een bedrijf runnen? Met de partners, de geliefden, de gezinnen waarin ‘wij’ en ‘zij’ allang door elkaar lopen? Zijn ze nog steeds ‘de ander’? Zijn ze nog steeds Russisch of Oekraïens, Israëlisch of Palestijns?

Zelfs in het voetbal is het zo sterk. Een Ajacied tegenover een Feyenoorder. Vurig tegenover elkaar of samen genietend van de wedstrijd?

Zijn het de vlaggen en de kleuren die het probleem zijn?

Of zijn het de mensen die die kleur dragen en hoe ze dat doen?

Ontdek jezelf in kleur en woord

Kleur bekennen. Dat is een krachtig iets. Niet om je af te zetten tegen een ander, maar om te laten zien wie jij bent. Want dat is de kern: je kunt je eigen kleur dragen zonder een ander uit te wissen.

Daarom ook de titel van mijn kunstboek: “Ontdek jezelf in kleur en woord.”

Want als we voorbij de woorden en symbolen kijken, als we loskomen van onze automatische reacties, zien we wat er echt toe doet: de mens achter het beeld.

Misschien moeten we iets leren van de regenboog. Een kleurenspectrum waarin alles naast elkaar bestaat, zonder dat het één het ander overheerst.

Maar zelfs dát symbool staat onder druk. In Amerika worden de regenboogkleuren steeds vaker aangevallen. Terwijl die nu net staan voor vrijheid.

Vrijheid om jezelf te zijn. Vrijheid om naast elkaar te bestaan, zonder de ander te hoeven verdrukken.

Want dat is de essentie van kleuren: ze versterken elkaar pas écht als ze samenkomen. Een schilderij met één kleur blijft vlak. Muziek met maar één toon wordt eentonig. Een wereld waarin maar één geluid gehoord mag worden, wordt stil.

Laten we die stilte voorkomen.

Laten we het hele palet blijven gebruiken. Niet om ons te onderscheiden van de ander, maar om te laten zien dat we samen een veel rijker beeld vormen. Want in al die tinten ligt juist de kracht van de mens.