Kunst, wetenschap en de mens: een ode aan wat ons werkelijk verbindt

Gisteren kreeg ik een bericht van Tim Batink – collega, ACT-trainer en in mijn ogen één van de mensen die de essentie van ACT werkelijk belichaamt.

Wie hem kent, weet dat hij niet snel de spotlights opzoekt. Hij is bescheiden. Maar juist daarom is zijn impact groot. Zonder veel woorden, maar altijd precies raak. Tim ademt ACT, zonder zichzelf ooit op de voorgrond te zetten. Een stille kracht, maar o zo belangrijk voor de ontwikkeling van ACT in Nederland.

Tim stuurde me een leestip:

Busch, Malkin & Belisle: Art in Context – A Multi-Level Analysis of Art (2025, Journal of Contextual Behavioral Science).

Een titel die misschien droog klinkt, maar wat eronder ligt is puur vuur.

Toen ik het artikel begon te lezen, kreeg ik kippenvel. Bijna bij elk woord. Want hier, zwart op wit, stond wat ik al jaren voel:

Kunst en wetenschap versterken elkaar. En nergens is die wisselwerking zo broodnodig als in de zorg.

Waarom?

Omdat zorg draait om mensen. Om betekenis. Om het ruimte maken voor dat wat niet gezegd, niet gemeten, niet opgelost kan worden, maar er wel ís.

Dat vraagt om contextueel kijken. En dat is precies waar ACT en de onderliggende Relational Frame Theory, zo krachtig in is.

RFT beschrijft hoe wij als mens betekenis geven via taal, via relaties tussen woorden en ervaringen. Kunst doet exact hetzelfde.

Een schilderij, een beeld, een lied – het zijn dragers van betekenis. Ze openen andere frames. Ze raken aan iets wat we vaak kwijt zijn in onze klinische logica: menselijkheid.

Daarom geloof ik zo in mijn levensproject:

Where ART meets Science.

Een project waarin ik mijn ervaring als audioloog, ACT-trainer én kunstenaar samenbreng.

Niet om mooi te zijn, maar om echt iets teweeg te brengen.

Om opnieuw te leren luisteren. Niet alleen met de oren, maar met het hart.

⸻

In mijn werk zie ik dagelijks mensen die vastlopen:

Mensen met tinnitus, hyperacusis, hinder van laagfrequent geluid.

En telkens weer zie ik: het gaat niet enkel over wat ze horen, maar over hoe ze zich verhouden tot wat ze horen.

Hoe leef je met iets dat je niet kunt controleren?

Hoe beweeg je mee met wat pijnlijk is, zonder eraan onderdoor te gaan?

Dat is waar ACT binnenkomt. En waar kunst een ongelooflijke bondgenoot kan zijn.

Want wat gebeurt er als je kijkt naar een doek dat geen oplossing geeft, maar je wel laat voelen dat je niet alleen bent?

Wat gebeurt er als je ontdekt dat wat je raakt, je ook in beweging kan zetten?

⸻

En nu komt er iets bijzonders bij.

Ik werd via LinkedIn benaderd door jonge artsen uit Gaza.

Ismail Qwaider, Waleed Eleyan and Mahmoud Abu Al Amrain

Hun verhaal spreekt boekdelen.

Zij staan midden in een humanitaire nachtmerrie. Vol idealen, kennis, levenslust. Maar zonder middelen.

Hun handen zijn letterlijk gebonden – door geweld, door tekorten, door de vernietiging van infrastructuur.

En toch blijven ze. Willen ze zorgen. Helpen. Helden, in stilte.

Toen ik dat las, wist ik het.

Mijn kunst moet meer zijn dan beeld.

Het moet een brug worden. Tussen werelden. Tussen hoop en werkelijkheid.

Ik droom ervan dat de verkoop van mijn kunst – waarvan zes werken dit jaar internationaal op de cover van ENT & Audiology News verschijnen – iets mag betekenen voor deze mensen.

Dat ik met de opbrengst levens red.

Stel je voor: een doek dat 80.000 euro oplevert (zoals ik zag op de TEFAF, waar werken hangen waarvan ik denk: dit kan ik beter én met een dieper verhaal, maar 80.000?! In m’n dromen ja!😊)…Al had ik een kwart hiervan dan zou geen 60% naar een tussenpersoon gaan, maar dan gaat 60% naar Gaza. Naar jonge artsen die nú dit keihard nodig hebben.

En de rest? Die investeer ik in groei. In mijn kunstenaarschap. In nieuwe projecten waarin kunst en wetenschap samenkomen.

Voor een wereld die luistert. En leeft.

⸻

Laten we eerlijk zijn.

We leven in een tijd waarin alles snel moet. Waarin winst, macht en controle de boventoon voeren.

Maar dat is niet de weg vooruit.

De echte rijkdom ligt in iets anders.

In verbondenheid. In betekenis.

In het vermogen om geraakt te worden en zelf iets te raken.

Laat dat nou precies zijn waar ACT op drijft.

Waar kunst zich thuis voelt.

En waar de mens tot zijn recht komt.

⸻

Voor wie mij al een tijdje volgt, je voelt het misschien al: dit is geen gewone blog.

Dit is een oproep.

Een vraag aan jou – aan ons allemaal:

Wat als we opnieuw leren kiezen?

Niet voor het meeste, maar voor het meest waardevolle.

Niet voor geld, maar voor rechtvaardigheid.

Niet voor macht, maar voor menselijkheid.

Wat als we kunst, wetenschap en zorg inzetten om werkelijk verschil te maken?

Het is tijd.

De wereld roept.

Laten we antwoorden.

⸻

Wetenschappelijke bronnen die dit onderbouwen (voor de geïnteresseerde lezer):

Busch, L., Malkin, A., & Belisle, J. (2025). Art in Context: A Multi-Level Analysis of Art. Journal of Contextual Behavioral Science. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2025.100890

Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2006). Acceptance and Commitment Therapy: An Experiential Approach to Behavior Change.

Wilson, K. G., & DuFrene, T. (2009). Mindfulness for Two: An Acceptance and Commitment Therapy Approach to Mindfulness in Psychotherapy.

Varela, F. J., Thompson, E., & Rosch, E. (1991). The Embodied Mind: Cognitive Science and Human Experience.

Malchiodi, C. A. (2015). Art Therapy and Health Care.

Leckey, J. (2011). The therapeutic effectiveness of creative activities on mental well-being: a systematic review of the literature. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 18(6), 501-509.

De Botton, A., & Armstrong, J. (2013). Art as Therapy. Phaidon Press.